Skip to main content

In de voorbije decennia doken er meermaals mysterieuze paardenziektes op waarvoor lange tijd geen duidelijke oorzaak gevonden werd. Giftige planten blijken dan wel eens de boosdoener te zijn. Net zoals de esdoorn bleef Jakobskruiskruid een tijd lang onder de radar, met alle gevolgen van dien.

Ondertussen vind je er gelukkig al heel wat informatie over terug. Maar enkele jaren geleden was dat nog heel anders. Ook Esther wist toen niet hoe gevaarlijk Jakobskruiskruid was. Tot ze er haar twee paarden aan verloor.

Een (on)welkome pionier

Jakobskruiskruid is een pioniersplant, een soort die zich ergens nestelt waar ze eerder niet voorkwam. Daarnaast werd het kruid in het recente verleden ook ingezaaid in wegbermen. Voor heel wat insecten, waaronder de Sint-Jacobsvlinder is het immers dé ideale maaltijd. Omdat de plant zich ook enorm snel vermenigvuldigt, komt hij sinds begin jaren 2000 in België en Nederland dan ook veel meer voor dan vroeger. Je vind hem ondertussen niet alleen in wegbermen, maar ook in natuurgebieden, perceelranden en… weilanden. Jakobskruiskruid is erg herkenbaar aan zijn gele bloemetjes én paarse stengels

Meer informatie over Jakobskruiskruid vind je op Wikipedia.

Langzame vergiftiging

Helaas bleek na een tijdje dat Jakobskruiskruid erg giftig is voor onze paarden. Daarnaast kan een vergiftiging ook lange tijd verborgen blijven, tot het te laat is. Dat ontdekte Esther toen ze haar twee paarden verloor. Haar pony en paard stonden jarenlang zonder problemen op een weide met de befaamde gele bloemetjes. Esther en haar familie waren zich van geen kwaad bewust. Tot haar paard Orso ziek werd, vertelt Esther: “Orso leek wel dronken en waggelde door de weide. Hij leek mij ook niet meer te herkennen, uit het niets beet hij naar mij. Zoiets had hij nog nooit gedaan. Zijn symptomen evolueerden zo snel, dat er geen hulp meer kon baten. Hij stierf ter plaatse.”

Een mysterieuze ziekte

Esther verloor haar paard zo’n 10 jaar geleden. Er was toen nog maar weinig bekend over een vergiftiging door Jakobskruiskruid. “We hadden geen flauw idee van wat er aan de hand was. Pas toen onze pony Boyke een tijdje later dezelfde symptomen kreeg, wisten we dat er eenzelfde oorzaak moest zijn. Met hem zijn we nog naar de kliniek kunnen rijden, maar eigenlijk was het ook voor hem al te laat. Uit het onderzoek bleek dat bij beide paarden de leverwaarden heel slecht waren. Maar zelfs toen heeft het nog even geduurd voor we wisten dat het door Jakobskruiskruid kwam.

"Ik was 15 jaar toen ik mijn paard Orso en pony Boyke verloor. Ik kende hen al zolang ik me kon herinneren. Ik voelde me ongelofelijk schuldig en wou nooit meer een ander maatje. Ondertussen heb ik toch opnieuw een eigen paard. Maar je mag er 100% zeker van zijn dat je nooit meer Jakobskruiskruid in mijn weide zal vinden. Het was een pijnlijke les om te leren."

Esther

Opstapeling van gif

Hoewel Orso en Boyke vrij snel het leven lieten nadat ze symptomen begonnen te vertonen, bleek achteraf dat het duo waarschijnlijk al jarenlang van de giftige bloemen at. Esther: “Jakobskruiskruid heeft een bittere smaak, daardoor eten paarden de plant doorgaans niet. Onze dierenarts vermoedde dat de paarden regelmatig plantjes plat trapten waarna ze verdroogden. Zodra Jakobskruiskruid verdroogt, durven paarden het kruid wel op te eten. Maar het gif blijft nog steeds in de plant zitten. Hoewel ze door de jaren heen dus waarschijnlijk maar af en toe een beetje verdroogd Jakobskruiskruid aten, bouwde de schade in de lever zich steeds verder op. Op een gegeven moment was die zo vergevorderd dat het onze paarden fataal werd.”

Vergiftiging door Jakobskruiskruid

Paarden kunnen ziek worden door Jakobskruiskruid omdat de plant een stof (pyrrolizidine alkaloïden) bevat die de lever aantast. Hoewel de gifstof na 48 uur uitgescheiden wordt, sterven ondertussen levercellen af en komt er bindweefsel in de plaats. Wanneer een te groot deel van de lever afgestorven is, wordt een paard ziek. Wanneer de schade te groot wordt, sterft het.

Ernstige vergiftiging
  • Onrustig zijn
  • Doelloos rondlopen
  • Zwijmelen
  • Verlies zicht
  • Pijn en verlamming
Milde vergiftiging
  • Conditie- en gewichtsverlies,
  • Een doffe vacht
  • Sloomheid
  • Minder eetlust
  • Overgevoeligheid voor zonlicht

Doorgaans eten paarden geen Jakobskruiskruid omdat het bitter smaakt. Maar wanneer Jakobskruiskruid in het hooi belandt of platgetrapt wordt en daardoor uitdroogt, proeven ze het niet meer. Daardoor kunnen ze alsnog het giftige Jakobskruiskruid opeten. Elke kleine hoeveelheid Jakobskruiskruid die een paard opneemt, is giftig. Dat wil zeggen dat paarden niet alleen kunnen sterven wanneer ze in één keer een grote hoeveelheid Jakobskruiskruid eten, maar ook dat ze langzaamaan vergiftigd worden wanneer ze over de jaren heen kleine hoeveelheden binnen krijgen. Paarden overleven zelden een vergiftiging door Jakobskruiskruid en herstellen nooit volledig.

Silke Nuyens

♞ Horselover ◈ Rechterhand bij Communicatie Katrien

Leave a Reply